Opening academisch jaar 2023
De opening van het academisch jaar stond 4 september in het teken van duurzaamheid. De universiteit kan een leidende rol spelen in het oplossen van duurzaamheidsvraagstukken. Hoe doet ze dat en wat kan ze nog meer doen? Ook was er ruimte voor een kritische noot.
‘Niet het bijltje erbij neergooien’
Keynote-spreker Jan Willem Erisman (hoogleraar Environmental Sustainability) wond geen doekjes om de klimaatproblemen waar we mee te maken hebben. ‘Deze zomer worden we opnieuw geconfronteerd met vreselijke berichten over extreme hitte, overstromingen en hagelstenen zo groot als tennisballen waarmee vakantiegangers in Italië werden bekogeld. De wetenschap is eenduidig over het aandeel van klimaatverandering en de menselijke bijdrage daaraan. De laatste jaren nemen de extreme situaties verrassend snel toe en zien we ook andere effecten waarvan we nog niet weten wat ze gaan betekenen: verminderde ijsaangroei op Antarctica en oceanen die warmer zijn dan ooit.’ Tegelijkertijd maande hij tot kalmte. ‘Het is onverstandig om in paniek te raken of het bijltje erbij neer te gooien, omdat we juist met z’n allen, op elk niveau, samen aan de slag moeten.’
Oplossingen aandragen
De universiteit speelt door onderzoek en onderwijs een belangrijke rol in het aandragen van oplossingen, zei hij. Erisman is trekker van het interdisciplinaire onderzoeksprogramma Liveable Planet. Dit programma verbindt al het Leidse onderzoek op het gebied van duurzaamheid met elkaar en richt zich ook op het opzetten van nieuwe, kleinschalige initiatieven. Vaak zijn dat zogeheten ‘living labs’, onderzoeksprojecten op locatie die samen met maatschappelijke partners worden uitgevoerd. Zoals het Polderlab Vrouwe Venne, een poldergebied van 32 hectare. Door het onderzoeken van alle aspecten van verschillende voedselproductiemethoden die bij hoog water zouden kunnen plaats hebben, zoals rijstteelt, cranberries en tuinbouwgewassen, wordt hier bekeken hoe voedsel geproduceerd kan worden op een duurzame manier. Dit is opgezet in co-creatie met burgers (Land van Ons), boeren en stakeholders uit de keten, zoals restaurants en winkels. Met bachelor- en masterstudenten doen we hier verschillende deelonderzoeken als onderdeel van het onderwijs.
Erisman sloot af met een hoopvolle boodschap: hij is ervan overtuigd dat de wetenschap een voortrekkersrol kan spelen in het vormgeven van een leefbare aarde. ‘We kunnen perspectief bieden en daarmee vertrouwen in de toekomst geven en ook richting voor bepaalde fundamentele keuzes die we de komende tijd zullen moeten maken. Samen kunnen we het voor elkaar krijgen.’
Op 14 januari 2022 hield ik mijn oratie aan de Universiteit Leiden met de titel: In vrijheid, maar niet vrijblijvend - hoe gebiedsgericht en multidisciplinair de opgaven voor het landelijk gebied aan te pakken. De oratie is hier terug te kijken.
Zie ook de aankondiging: https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2022/01/geef-boeren-meer-keuzevrijheid-in-aanpak-vermindering-stikstof
Naar een ontspannen Nederland
Hoe het oplossen van de stikstofproblematiek via een ruimtelijke benadering een hefboom kan zijn voor het aanpakken van andere grote opgaven en zo een nieuw perspectief kan opleveren voor het landelijk gebied. Een studie samen met Berno Strootman.
Interviews en artikelen
“Om alles voor de boeren goed te regelen zou je tijd, rust en ruimte willen nemen”, zegt hoogleraar Milieu en Duurzaamheid
. “Aan de andere kant: de natuur en de vergunningverlening heeft die tijd niet. Daar zit het grote spanningsveld.” #Nieuwsuur 25 nov 2022
“Om alles voor de boeren goed te regelen zou je tijd, rust en ruimte willen nemen”, zegt hoogleraar Milieu en Duurzaamheid
. “Aan de andere kant: de natuur en de vergunningverlening heeft die tijd niet. Daar zit het grote spanningsveld.”
Radio Weetlust - donderdag 28 juli 2022 // aflevering 209: ATMOSFEER
Te gast in deze uitzending: Hoogleraar Environmental sustainability Jan Willem Erisman - Centrum voor Milieuwetenschappen (CML) aan de Universiteit Leiden. Presentatie: Gideon Roggeveen.
Selectie tv optredens
Jan Willem Erisman stelde samen met Berno Strootman een rapport op met advies voor de stikstofcrisis. In #Nieuwsuur 29 juni 2021 legt hij uit waar hij de oplossing ziet.
Hoogleraar integrale stikstofstudies Jan Willem Erisman is teleurgesteld in de stikstofplannen van het kabinet. 'Ze proberen wel een stap te maken, maar het gaat niet werken. De grote stappen ontbreken.' Minister Schouten (Landbouw) reageert op de onvrede #Nieuwsuur 24 april 2020
“De kern van het hele probleem waar we steeds tegenaanlopen, is dat boeren economisch gezien zoveel mogelijk moeten produceren. Want boeren krijgt steeds meer kosten, maar op de wereldmarkt krijgen ze niet meer inkomsten", zegt
@jwerisman
#Nieuwsuur 8 juli 2022
Inmiddels zijn er bijna drie jaar verstreken sinds de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (‘ABRVS’), op 29 mei 2019, vaststelde dat de passende beoordeling van het Programma Aanpak Stikstof (‘PAS’) niet voldeed aan de randvoorwaarden van art. 6 Habitatrichtlijn.
5 Mei 2022
Slechts 25 boeren zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de agrarische stikstofuitstoot. De lijst kan helpen het stikstofprobleem op te lossen, zegt Jan Willem Erisman, hoogleraar Integrale Stikstofstudie. “De uitkoopregeling zou veel gerichter kunnen.”
#Nieuwsuur 25 nov 2020
Berichten over de PAS
Het huidige Nederlandse landbouwmodel is failliet
Inkrimping van de veestapel is geen doel op zich, schrijven vijf wetenschappers, maar een uitkomst van nieuwe vormen van landbouw.
Het verdienmodel in de zuivel moet veranderen
Als kenniscentrum voor duurzaame landbouw, voedsel en gezondheid is het Louis Bolk Instituut actief in de melkveesector. Directeur Jan Willen Erisman heeft een uitgesproken visie op de ontwikkeling van de sector. Een melkveehouder produceert niet alleen grondstof voor zuivel, hij levert ook waardevolle maatschappelijke diensten, zoals natuur- en landschapsbeheer en biodiversiteit.
Stikstof in de media
20 uur journaal 13 maart
Maximum snelheid van 130 naar 100 biedt ruimte voor de bouw. Niet overal genoeg zoals hier bij het Wapendal
Op welke vragen geven wiens stikstofcijfers antwoord? Erisman geeft antwoord
Een voorstel voor lange termijn stikstofbeleid
Hordijk: Meet stikstof voor belangrijke sectoren beter
Publicatie eerste onderzoek commissie Hordijk: stikstof meet- en modelinstrumentarium is doelgeschiet
Stikstof in de media
Oude berichten over de PAS
Pak stikstof bij de bron aan
Nederland is in de ban van stikstof. De neerslag daarvan is schadelijk voor beschermde natuurgebieden. Een uitspraak van de Raad van State dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) van de Nederlandse Staat niet rechtsgeldig is volgens EU-wetgeving, haalde een streep door boerenvergunningen, bouwprojecten voor woningen, industriecomplexen, wegen en luchthavens. Krakend en piepend, kwam Nederland tot stilstand. Onze bestuurders en het bedrijfsleven ontdekten hoe veelomvattend de gevolgen van de uitspraak zijn. Jan Willem Erisman is hoogleraar integrale stikstofstudies aan de VU Amsterdam en directeur van het Louis Bolk Instituut. Hij stelt voor uit de impasse te komen door alle sectoren in Nederland in gelijke mate hun stikstofemissies te laten reduceren. Bijvoorbeeld 25% in 2025 oplopend tot 50% in 2040.
Hoeveel kwaad kan stikstof eigenlijk?
De Raad van State oordeelde eerder dit jaar dat projecten die door hun nieuwe uitstoot van stikstof de neerslag daarvan op een natuurgebied verhogen, voortaan niet zomaar zijn toegestaan. Sindsdien liggen veel bouwplannen in Nederland stil. In de politiek gaan stemmen op om de veestapel te beperken. Hoe schadelijk is stikstof eigenlijk? Zes vragen.
Cor Speksnijder10 september 2019, 21:35
Stikstofhysterie is goed: nu moeten we echt kiezen
We zijn in de ban van de stikstofhysterie: er mag niet meer gebouwd worden en, als D66 zijn zin krijgt, moet de veestapel worden gehalveerd. Professor Jan Willem Erisman ziet ook voordelen aan de harde grens van de rechter. "Het dwingt tot het maken van echte keuzes", zegt hij in dr Kelder en Co. "Dat hebben we veel te lang niet gedaan, we dachten: ach dat lossen we later wel op."
Stikstofitem 20.00 uur journaal
D66 stelt voor om de veestapel te halveren om uit de stikstofimpasse te komen. Het 20 uur NOS journaal maakte hier een item van.
Stikstof in de media
HOOGLERAAR STIKSTOF JAN WILLEM ERISMAN OVER DE STIKSTOFPLANNEN VAN HET KABINET
16 November 2019 Spijkers met Koppen, radio 2
Media en de stikstof
Mini-college stikstof
Op 14 oktober 2019 vond een introductie plaats over de stikstofproxlematiek en de juridische knelpunten.
Hofbar 15 oktober 2019
Bij Hofbar op bezoek met veel boeren die op weg gaan naar Den Haag om te protesteren.
Aanpak Schiermonnikoog oplossingsmodel voor stikstofprobleem
Schiermonnikoog wordt weleens Nederland in het klein genoemd. Tot voor kort was er een intensieve melkproductie met import van kunstmest en krachtvoer, export van melk en zelfs mest naar het vaste land. Om de waardevolle natuur en het unieke landschap van het eiland te behouden, moet de stikstofuitstoot omlaag. Zeven melkveehouders op Schier sloegen de handen ineen voor een oplossing die goed is voor natuur én boeren. Samen met natuurbeschermers, overheden, de melkfabriek en bank maken zij de omslag naar een gesloten kringloop. Zonder uitkoop minder stikstof, meer biodiversiteit en hogere inkomsten. Het kán - ook elders in Nederland, stellen stikstofhoogleraar Jan Willem Erisman, voorzitter BoerenNatuur Alex Datema en gebiedsmanager Natuurmonumenten Chris Braat.
Agrarisch nieuws
iedereen zit nog in ontkenningsfase
De kortetermijnoplossing voor het stikstofprobleem van de commissie-Remkes snijdt geen hout. Daarbij heeft de overheid veel te laat ingespeeld op de uitspraak van het Europees Hof over het Programma Aanpak Stikstof. Stikstofdeskundige Jan Willem Erisman heeft veel kritiek op de aanpak van de overheid. 'De beste kortetermijnoplossing is een langetermijnbeleid.'
‘Niet minder vee, maar minder krachtvoer en kunstmest’
‘Niet de aantallen dieren maar de hoeveelheden kunstmest en – vooral – geïmporteerd voer moeten drastisch naar beneden om het stikstofprobleem en meer dan dat op te lossen. Dat vindt Jan Willem Erisman.
Artikelen duurzame landbouw
Nieuwe Oogst, mei 2018
Het is Jan Willem Erisman een doorn in het oog dat veel onderzoeksgeld naar hightech voedseloplossingen gaat. Voor de directeur van het Louis Bolk Instituut is de natuur de basis van ons voedselsysteem. Hij hoopt dat overheid, wetenschap, agrofood én consumenten gezamenlijk voor een duurzame landbouw kiezen.
Boerderij, juni 2018
De termen als duurzame en natuurinclusieve landbouw vliegen ons om de oren. Jan Willem Erisman maakt zich er hard voor en ziet nu al een verschuiving.Jan Willem Erisman duikt overal op als het over duurzame landbouw gaat. Erisman is gedreven in wat hij doet, begint zijn dagen om 5 uur ’s morgens om zich als voorvechter via verschillende functies in te zetten voor duurzame landbouw. Hij reist heel Nederland door om zijn ideeën te delen. Hij pleit voor een omschakeling naar een andere manier van boeren. Erisman ziet vooral een verschuiving in de melkveehouderij en nog niet veel actie in de akkerbouw. Hij ziet geen toekomst in dezelfde aantallen dieren in de intensieve veehouderij in Nederland.
Kansen voor de Krimpenerwaard
“Ik geloof dat er in de Krimpenerwaard heel veel kansen liggen om je te onderscheiden van melkveebedrijven in andere delen van Nederland. Dan moet je wel het lef hebben om te kunnen kiezen voor een andere vorm van landbouw, in dit geval de adaptieve landbouw. Er is potentie voor het gebied, onder andere door de locatie namelijk midden tussen de consumenten, maar ook door het karakter van het gebied. Het is nog redelijk extensief, waardoor je niet ver hoeft om te schakelen om ‘adaptief’ te worden”, aldus Jan Willem Erisman, directeur Louis Bolk Instituut. Lees meer